Przyjęcie spadku czy odrzucenie spadku – co wybrać?

5 maja 2025

Oświadczenia spadkowe – co to jest?

Oświadczenie spadkowe to decyzja, czy chcemy dziedziczyć po zmarłym. Możemy je złożyć na trzy sposoby:

przyjąć spadek wprost,
przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza
odrzucić spadek.

Przyjęcie spadku – wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza

Przyjęcie spadku oznacza, że stajemy się spadkobiercą i przejmujemy prawa oraz obowiązki zmarłego. Dziedziczenie obejmuje nie tylko majątek, ale także długi spadkodawcy.

Przyjęcie spadku wprost oznacza pełną odpowiedzialność za długi spadkodawcy, bez ograniczeń. Z kolei przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza odpowiedzialność do wysokości wartości czynnej spadku.

Przykład: jeżeli spadkodawca zostawił mieszkanie warte 200 000 zł oraz długi w wysokości 500 000 zł, to przy przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza odpowiadamy za długi tylko do kwoty 200 000 zł. Przy przyjęciu spadku wprost odpowiadamy natomiast za całość, czyli 500 000 zł.

Odrzucenie spadku – skutki prawne

Odrzucenie spadku oznacza, że nie chcemy dziedziczyć po spadkodawcy. Nie przejmujemy wtedy ani majątku, ani długów.

Z prawnego punktu widzenia jesteśmy traktowani tak, jakbyśmy nie dożyli chwili otwarcia spadku, czyli co do zasady momentu śmierci spadkodawcy. Na nasze miejsce wchodzą kolejni spadkobiercy, na przykład nasze dzieci. Tutaj Link przeczytasz o kolejności dziedziczenia w przypadku braku testamentu

Jak złożyć oświadczenie spadkowe i ile jest na to czasu?

Oświadczenie spadkowe można złożyć przed sądem rejonowym albo przed notariuszem. Sąd może być właściwy dla miejsca naszego zamieszkania lub pobytu, a notariusza wybieramy dowolnie. Jest to szybka i nieskomplikowana czynność.

Wniosek do sądu o odebranie takiego oświadczenia podlega opłacie w wysokości 100 zł. Można go połączyć z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku, który kieruje się już do sądu spadku, czyli sądu właściwego według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

Na złożenie oświadczenia mamy sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o tytule powołania do spadku. Termin ten biegnie indywidualnie dla każdego spadkobiercy. W praktyce, jeśli nie ma testamentu i umiera osoba nam bliska, z którą mieliśmy stały kontakt, na przykład rodzic, to termin sześciu miesięcy liczymy od chwili jego śmierci. W tym momencie następuje bowiem otwarcie spadku, a dzieci dziedziczą w pierwszej kolejności na podstawie ustawy.

Co się dzieje, jeśli spóźnimy się ze złożeniem oświadczenia?

Jeśli nie złożymy oświadczenia w terminie, prawo potraktuje nas tak, jakbyśmy przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W tej sytuacji odpowiedzialność za długi jest ograniczona do wartości spadku. Jeśli spadek nie przedstawia żadnej wartości, odpowiedzialność za długi będzie zerowa.

Mimo tego warto pamiętać o terminach, aby uniknąć zbędnego stresu czy dodatkowych postępowań sądowych. Istnieje także możliwość uchylenia się od skutków prawnych złożonego (lub niezłożonego w terminie) oświadczenia. Temat ten opiszę szerzej w oddzielnym artykule.

Dziękuję za lekturę. Pamiętaj, że powyższy artykuł nie jest poradą prawną. Każdy przypadek wymaga indywidualnej analizy, przepisy prawa, także spadkowego, ulegają ciągłym zmianom. Jeżeli potrzebujesz wsparcia w sprawie spadkowej, w stwierdzeniu nabycia spadku lub ocenie jakie oświadczenie spadkowe będzie korzystne dla Ciebie i czy masz jeszcze na nie czas – skontaktuj się ze mną (787 649 294 lub chmielinski@adwokat-chmielinski.pl).