Co to jest nieruchomość rolna?

Nieruchomość rolna – co to znaczy w świetle prawa?

W polskim systemie prawnym istnieje kilka definicji nieruchomości rolnej. Najważniejsza z nich, będąca punktem odniesienia dla pozostałych, znajduje się w Kodeksie cywilnym (art. 461). Zgodnie z tym przepisem, nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie – w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Oznacza to, że nie jest konieczne faktyczne prowadzenie działalności rolniczej, by dany grunt uznać za nieruchomość rolną – wystarczy, że istnieje taka możliwość. Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 47/96 potwierdził, że za nieruchomość rolną można uznać również grunty znajdujące się pod budynkami mieszkalnymi oraz grunty niezbędne do korzystania z tych budynków, jeśli wchodzą w skład gospodarstwa rolnego.

Kluczowa definicja w obrocie nieruchomościami rolnymi

W praktyce obrotu nieruchomościami szczególnie istotne znaczenie ma ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego, która również definiuje pojęcie nieruchomości rolnej – z pewnym jednak ograniczeniem. Zgodnie z tą ustawą, nieruchomością rolną jest nieruchomość rolna w rozumieniu Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem gruntów znajdujących się na obszarze przeznaczonym w planie zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne.

W praktyce oznacza to, że ten sam grunt może być:

• nieruchomością rolną w rozumieniu Kodeksu cywilnego,

• ale nie być nią według ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, jeśli plan miejscowy przewiduje dla niego inne przeznaczenie (np. budowlane).

Nieruchomość rolna, która nie zawsze nią jest

Porównując obie definicje, można zauważyć, że kodeksowa jest szersza – obejmuje praktycznie każdy grunt, na którym można prowadzić produkcję rolną. Ma ona znaczenie przede wszystkim w takich kwestiach jak dziedziczenie czy zasiedzenie.

Natomiast definicja z ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego jest dużo węższa.

Jeżeli więc działka formalnie jest użytkiem rolnym, ale w miejscowym planie przeznaczono ją pod zabudowę mieszkaniową lub usługową – nie będzie traktowana jako nieruchomość rolna w rozumieniu tej ustawy. To z kolei oznacza, że nie będą miały do niej zastosowania ograniczenia dotyczące obrotu nieruchomościami rolnymi z tej ustawy wynikające.

Czasem łąka, która „na oko” wygląda jak typowa nieruchomość rolna, w świetle prawa nią nie jest.

Niniejszym wpisem otwieram cykl artykułów pod kategorią „Sprawy rolników”. Pod tą kategorią znajdziesz artykuły m.in. o obrocie nieruchomościami rolnymi, o dziedziczeniu gospodarstw, o handlu rolniczym oraz o wymogach administracyjnych dotyczących produkcji rolnej. Zapraszam do lektury. Pamiętaj, ten wpis nie jest poradą prawną, a każdy przypadek wymaga indywidualnej analizy.

adw. Karol Chmieliński - Kancelaria Adwokacka w Poznaniu