Jak przekazać gospodarstwo rolne dzieciom?

Zmiana pokoleniowa w gospodarstwie rolnym

W życiu każdego rolnika nadchodzi moment, w którym trzeba pomyśleć o przekazaniu gospodarstwa rolnego kolejnemu pokoleniu. Najczęściej trafia ono w ręce dzieci, ale możliwe są też inne rozwiązania. Prawo przewiduje kilka form takiego przekazania – testament, darowiznę, umowę dożywocia czy właśnie umowę z następcą, której poświęcony jest ten artykuł.

Umowa z następcą – na czym polega?

Umowa z następcą to szczególny rodzaj porozumienia, w którym rolnik zobowiązuje się przekazać własność gospodarstwa rolnego w momencie uzyskania prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej. Następca musi być młodszy od rolnika o co najmniej 15 lat i zobowiązuje się do tego czasu pracować w gospodarstwie.

Umowa może dodatkowo określać świadczenia na rzecz rolnika, np. zapewnienie mu mieszkania, opieki, opału, leków czy nawet wypłaty comiesięcznej kwoty w formie dodatkowej renty. Nawet jeśli takich postanowień nie ma, przepisy ustawy o ubezpieczeniach rolników pozwalają rolnikowi żądać od następcy świadczeń zapewniających mu utrzymanie.

Następca nie staje się właścicielem od razu

Podpisanie umowy z następcą nie oznacza natychmiastowego przeniesienia własności gospodarstwa. Rolnik jedynie zobowiązuje się, że przekaże je po spełnieniu określonych warunków – uzyskaniu prawa do świadczeń emerytalnych lub rentowych oraz przepracowaniu przez następcę wymaganego okresu. Dopiero wtedy strony spotykają się ponownie, by zawrzeć umowę przenoszącą własność. W praktyce umowa z następcą działa podobnie jak umowa przedwstępna.

Forma umowy z następcą

Aby była ważna, umowa z następcą musi mieć formę aktu notarialnego. Tak samo musi być sporządzona umowa wykonawcza, czyli ta faktycznie przenosząca własność gospodarstwa rolnego.

Co jeśli następca nie wywiązuje się z umowy?

Jeżeli następca nie pracuje w gospodarstwie bez usprawiedliwionej przyczyny lub nie realizuje innych ustaleń, rolnik może wystąpić do sądu o rozwiązanie umowy. Możliwe jest także rozwiązanie już wykonanej umowy (po przeniesieniu własności), ale przesłanki są tu surowsze – m.in. uporczywe działanie przeciwko rolnikowi, rażąca obraza czci, popełnienie przestępstwa wobec niego lub bliskich, czy notoryczne niewywiązywanie się z obowiązków.

A jeśli rolnik umrze lub odmówi przekazania gospodarstwa?

Jeżeli rolnik umrze po podpisaniu umowy z następcą, ale przed przeniesieniem własności, następca może domagać się wykonania umowy przez spadkobierców – pod warunkiem, że pracował w gospodarstwie co najmniej 5 lat. Co ważne, jego roszczenie ma pierwszeństwo przed testamentem.

Z kolei gdy rolnik bez powodu odmówi przekazania gospodarstwa, następca może żądać tego przed sądem.

Podsumowanie

Umowa z następcą to rozwiązanie, które może chronić interesy obu stron. Rolnik zyskuje gwarancję, że gospodarstwo będzie kontynuowane i że otrzyma wsparcie na starość. Następca ma pewność, że po spełnieniu warunków stanie się właścicielem gospodarstwa, bez konieczności spłacania zachowku innym spadkobiercom.

Dlatego warto rozważyć zawarcie takiej umowy – nawet wcześniej, aby wprowadzić do gospodarstwa swojego następcę i jasno uregulować kwestie przyszłości majątku.

Dziękuję za lekturę mojego wpisu. Pamiętaj, że wpisy te nie są poradą prawną. Potrzebujesz pomocy w przygotowaniu umowy z następcą lub przekazaniu gospodarstwa rolnego dzieciom? Zadzwoń pod numer 787 649 294 lub napisz maila chmielinski@adwokat-chmielinski.pl

adw. Karol Chmieliński